Zapoznaj się z nasza ofertą

Fuzaryjne więdnięcie (fuzarioza naczyniowa)

  1. INNVIGO
  2. Fuzaryjne więdnięcie (fuzarioza naczyniowa)

Spis treści

Charakterystyka fuzaryjnego więdnięcia (fuzariozy naczyniowej)

Fuzaryjne więdnięcie (fuzarioza naczyniowa) to jedna z najgroźniejszych chorób roślin uprawnych wywoływana przez grzyby z rodzaju Fusarium. Fuzaryjne więdnięcie (fuzarioza naczyniowa) atakuje wiele gatunków roślin, w tym warzywa, zboża, rośliny okopowe i strączkowe, prowadząc do poważnych strat w plonach. Patogen przenika do rośliny przez system korzeniowy lub uszkodzone tkanki, a następnie rozprzestrzenia się w wiązkach przewodzących, blokując transport wody i składników pokarmowych.

Choroba rozwija się zarówno na polach towarowych, jak i w uprawach pod osłonami. Szczególne zagrożenie stanowi dla plantacji prowadzonych w monokulturze, gdzie przetrwalniki grzyba mogą gromadzić się w glebie przez wiele lat.

Czynniki sprzyjające rozwojowi choroby

Fuzaryjne więdnięcie (fuzarioza naczyniowa) najczęściej występuje na glebach zainfekowanych przetrwalnikami Fusarium, szczególnie w warunkach wysokiej wilgotności i temperatury od 20°C do 28°C. Choroba rozwija się intensywniej na stanowiskach o zbyt wysokim poziomie wody gruntowej, w uprawach zbyt zagęszczonych, a także przy niewłaściwym zmianowaniu. Zainfekowanie roślin jest również łatwiejsze po uszkodzeniach spowodowanych przez nicienie, owady lub niewłaściwe zabiegi agrotechniczne.

Patogen utrzymuje się w glebie przez wiele lat w postaci przetrwalników, a jego presję zwiększa uprawa podatnych gatunków roślin w krótkim cyklu zmianowania. Szczególnie narażone są uprawy ziemniaka, pomidora, ogórka, truskawki, fasoli, rzepaku i zbóż.

Objawy fuzaryjnego więdnięcia

Pierwsze objawy fuzaryjnego więdnięcia (fuzariozy naczyniowej) to zahamowanie wzrostu rośliny, żółknięcie oraz więdnięcie najstarszych liści. Z czasem liście zasychają, a cała roślina staje się osłabiona i stopniowo zamiera. U niektórych gatunków, np. u ziemniaka czy pomidora, pojawia się jednostronne więdnięcie, co jest wynikiem blokowania wiązek przewodzących tylko po jednej stronie łodygi.

Charakterystyczne jest brunatne lub różowawe przebarwienie wiązek naczyniowych widoczne po przekrojeniu łodygi. Korzenie często ulegają zgniliźnie, a ich rozwój zostaje zahamowany. W warunkach wysokiej wilgotności na powierzchni tkanek może pojawiać się różowy nalot spor grzyba.

Szkodliwość i straty w uprawach

Fuzaryjne więdnięcie (fuzarioza naczyniowa) prowadzi do znacznego spadku plonu poprzez przedwczesne zamieranie roślin, zmniejszenie liczby i masy plonów oraz pogorszenie ich jakości. Straty mogą sięgać nawet 50% w warunkach sprzyjających chorobie, zwłaszcza w uprawach prowadzonych na tym samym stanowisku przez kilka lat. Szczególnie wrażliwe są rośliny w fazie intensywnego wzrostu i kwitnienia.

Choroba obniża także odporność roślin na inne patogeny, co może prowadzić do wtórnych infekcji bakteryjnych i grzybowych. Szkody wywołane przez fuzariozę naczyniową przekładają się bezpośrednio na rentowność produkcji rolnej i jakość surowca.

Monitoring i profilaktyka

Regularne lustracje upraw, szczególnie w okresach sprzyjających rozwojowi patogenu, są podstawą skutecznej ochrony przed fuzaryjnym więdnięciem. Należy zwracać uwagę na pierwsze objawy więdnięcia, przebarwienia łodyg i zasychanie liści. W przypadku podejrzenia fuzariozy naczyniowej wskazane jest wykonanie przekroju łodygi i sprawdzenie stanu wiązek naczyniowych.

  • prowadzenie zrównoważonego zmianowania – unikanie monokultury,
  • uprawa odmian o podwyższonej odporności,
  • niszczenie resztek pożniwnych i głębokie przyorywanie,
  • utrzymanie optymalnych warunków wilgotnościowych i struktury gleby,
  • zapobieganie uszkodzeniom systemu korzeniowego przez szkodniki glebowe,
  • przestrzeganie zasad higieny uprawowej i czyszczenie sprzętu rolniczego.

Profilaktyka agrotechniczna znacząco ogranicza presję fuzariozy i pozwala utrzymać zdrowotność plantacji.

Zwalczanie fuzaryjnego więdnięcia

Skuteczne zwalczanie fuzaryjnego więdnięcia (fuzariozy naczyniowej) opiera się przede wszystkim na działaniach profilaktycznych, ponieważ dostępność fungicydów rejestrowanych do zwalczania tej choroby jest ograniczona. W uprawach ogrodniczych oraz pod osłonami stosuje się zaprawianie nasion preparatami fungicydowymi oraz biologicznymi, co pozwala ograniczyć rozwój patogenu już na wczesnym etapie.

W przypadku masowego wystąpienia choroby zaleca się szybkie usuwanie i niszczenie porażonych roślin oraz dezynfekcję podłoża i narzędzi. Szczegółowe wytyczne dotyczące ochrony roślin przed chorobami znajdują się na stronach Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz PIORiN.

Ochrona biologiczna i wdrażanie integrowanej ochrony roślin zyskuje na znaczeniu w ograniczaniu fuzariozy naczyniowej, zwłaszcza na plantacjach ekologicznych.

Znaczenie dla produkcji rolnej

Fuzaryjne więdnięcie (fuzarioza naczyniowa) jest jednym z najważniejszych czynników ograniczających opłacalność produkcji wielu gatunków roślin. Skuteczne działania profilaktyczne i monitoring pozwalają ograniczyć straty oraz zapewnić stabilność plonowania. Choroba ta jest istotnym problemem w uprawie warzyw, roślin okopowych, strączkowych, a także zbóż i rzepaku.

Zrównoważone zarządzanie zdrowotnością plantacji wymaga połączenia nowoczesnych technologii uprawy, odporności odmianowej oraz odpowiedzialnej agrotechniki.

Podsumowanie

Fuzaryjne więdnięcie (fuzarioza naczyniowa) to choroba o wysokim znaczeniu gospodarczym, prowadząca do poważnych strat plonu i pogorszenia jakości surowca. Kluczowe dla ochrony roślin jest stosowanie prawidłowego zmianowania, monitoringu oraz wdrażanie praktyk ograniczających rozwój patogenu w glebie. Wczesne rozpoznanie objawów oraz korzystanie z oficjalnych wytycznych fitosanitarnych pozwala ograniczyć ryzyko strat i zapewnić wysoką opłacalność upraw.

Więcej o innych chorobach roślin uprawnych oraz praktyczne zalecenia fitosanitarne można znaleźć w serwisie branżowym.