Skoczogonki

Spis treści

• Charakterystyka skoczogonków
• Występowanie i siedliska
• Znaczenie skoczogonków w rolnictwie
• Czy skoczogonki należy zwalczać?
• Ciekawostki o skoczogonkach

Charakterystyka skoczogonków

Skoczogonki (Collembola) to drobne, bezskrzydłe stawonogi, które należą do prymitywnych sześcionogów. Charakteryzują się obecnością furki – wyspecjalizowanego narządu lokomocyjnego umożliwiającego wykonywanie skoków. Ich ciało jest zazwyczaj wydłużone, pokryte drobnymi łuskami lub włoskami.

Rozmiary skoczogonków wahają się zazwyczaj od 0,2 do 6 mm. Choć są mikroskopijne, odgrywają istotną rolę w ekosystemach glebowych. Ich kolor może być różny: biały, szary, niebieskawy, a niektóre gatunki wykazują nawet barwy metaliczne.

Występowanie i siedliska

Skoczogonki są wszechobecne na całym świecie, od strefy arktycznej po tropikalne lasy deszczowe. Występują głównie w glebach bogatych w materie organiczną, w ściółce leśnej, kompoście, a nawet w domach, zwłaszcza w wilgotnych miejscach.

Preferują środowiska wilgotne, ponieważ ich ciało nie posiada skutecznej ochrony przed utratą wody. Z tego powodu są wrażliwe na wysuszenie gleby i stanowią bioindykatory jej zdrowia.

Znaczenie skoczogonków w rolnictwie

Wbrew pozorom skoczogonki nie są szkodnikami roślin uprawnych. Wręcz przeciwnie — spełniają kluczową rolę w dekompozycji materii organicznej i w tworzeniu żyznej gleby. Żywią się rozkładającą materiałem roślinnym, grzybami oraz mikroorganizmami.

Dzięki swojej aktywności przyczyniają się do rozkładu resztek roślinnych i poprawy struktury gleby. Obecność skoczogonków świadczy o zdrowym, zbilansowanym środowisku glebowym. Nadmiar ich obecności w inspektach lub szklarni może być mylony z objawami żółknięcia roślin, jednak zazwyczaj wynika to z innych czynników.

Czy skoczogonki należy zwalczać?

W praktyce rolniczej nie zaleca się zwalczania skoczogonków. Są pożyteczne i ich obecność świadczy o żyznej i dobrze zbilansowanej glebie. W nielicznych przypadkach, gdy dochodzi do przerostu populacji w zamkniętych uprawach (np. w szklarniach), możliwa jest interwencja poprzez osuszenie gleby lub zmianę substratu.

Warto pamiętać, że nie ma potrzeby stosowania środków chemicznych przeciwko tym organizmom. W przypadku wątpliwości dotyczących szkodliwości skoczogonków, zalecane jest zasięgnięcie opinii doradcy rolniczego lub specjalisty ds. ochrony roślin.

Ciekawostki o skoczogonkach

• Niektóre gatunki skoczogonków potrafią przetrwać ekstremalne temperatury i wysuszenie poprzez wchodzenie w stan anabiozy.
• Skoczogonki należą do najliczniejszych organizmów w glebie – w 1 m² może żyć ich nawet kilkaset tysięcy.
• Ze względu na swoje znaczenie ekologiczne, skoczogonki są wykorzystywane w badaniach nad toksycznością środowiskową.

Więcej informacji na temat szkodników można znaleźć w bazie wiedzy na stronie INNVIGO – szkodniki.

Przydatne informacje można również znaleźć w bazie Instytutu Ochrony Roślin