Spis treści
- Charakterystyka rdzy brunatnej pszenicy
- Warunki sprzyjające rozwojowi choroby
- Objawy rdzy brunatnej pszenicy
- Cykl rozwojowy patogenu
- Profilaktyka i zwalczanie
- Znaczenie gospodarcze
Charakterystyka rdzy brunatnej pszenicy
Rdza brunatna pszenicy to grzybowa choroba zbóż wywoływana przez Puccinia triticina. Zalicza się ją do najczęściej występujących chorób liściowych pszenicy, mających istotny wpływ na wielkość i jakość plonu. Patogen atakuje głównie liście, rzadziej źdźbła i kłosy, prowadząc do znacznego ograniczenia fotosyntezy i przedwczesnego zamierania roślin.
Warunki sprzyjające rozwojowi choroby
Rdza brunatna pszenicy rozwija się intensywnie w warunkach umiarkowanych temperatur (15–22°C) oraz wysokiej wilgotności powietrza. Największe nasilenie choroby obserwuje się w gęstych łanach o podwyższonej wilgotności mikroklimatu. Infekcji sprzyjają częste opady, rosa i zbyt gęsty siew.
Objawy rdzy brunatnej pszenicy
Objawy choroby występują głównie na liściach w postaci drobnych, brunatnych, lekko wypukłych urediniopustul o średnicy 1–2 mm. Pustule te ułożone są nieregularnie i otoczone chlorotyczną obwódką. W miarę postępu infekcji liście żółkną i zasychają, co prowadzi do znacznego osłabienia rośliny.
Cykl rozwojowy patogenu
Puccinia triticina jest grzybem wieloletnim, zdolnym do przetrwania w postaci teliospor na resztkach pożniwnych. Wczesną wiosną dochodzi do kiełkowania teliospor i produkcji zarodników infekcyjnych (urediniospor), które infekują młode rośliny pszenicy. Zarodniki są przenoszone przez wiatr na duże odległości, co sprzyja szybkiemu rozprzestrzenianiu się choroby.
Profilaktyka i zwalczanie
Skuteczna ochrona przed rdzą brunatną pszenicy opiera się na zintegrowanych działaniach agrotechnicznych i chemicznych. W ramach profilaktyki zaleca się:
- uprawę odmian odpornych lub tolerancyjnych,
- przestrzeganie optymalnych terminów siewu i norm wysiewu,
- nawożenie zbilansowane pod względem azotu i potasu,
- płodozmian i usuwanie resztek pożniwnych.
W przypadku zagrożenia epidemią niezbędne jest zastosowanie fungicydów. Odpowiedni dobór preparatów oraz termin ich stosowania zależą od fazy rozwojowej rośliny i nasilenia infekcji. Zabiegi chemiczne zaleca się wykonywać najczęściej w fazie strzelania w źdźbło lub liścia flagowego, w oparciu o monitoring plantacji.
Znaczenie gospodarcze
Rdza brunatna pszenicy może powodować straty plonów sięgające nawet 40% w latach o silnym nasileniu choroby. Oprócz zmniejszenia ilości ziarna, dochodzi również do pogorszenia jego jakości – obniża się masa tysiąca ziaren, zawartość białka oraz liczba opadania. Dlatego tak istotne jest wczesne rozpoznanie objawów choroby i odpowiednia reakcja agrotechniczna.
Dodatkowe informacje o ochronie zbóż można znaleźć na stronie ochrona zbóż ozimych oraz zwalczanie chorób grzybowych w zbożach ozimych.
W celu uzyskania najnowszych zaleceń ochrony roślin zaleca się także korzystanie z informacji publikowanych przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa.
