Skrzypionki

Spis treści

• Wprowadzenie
• Biologia i morfologia skrzypionek
• Główne gatunki skrzypionek
• Znaczenie gospodarcze i szkodliwość
• Monitoring i progowanie
• Metody zwalczania skrzypionek
• Podsumowanie

Wprowadzenie

Skrzypionki to niewielkie chrząszcze należące do rodziny stonkowatych (Chrysomelidae), które stanowią poważne zagrożenie dla upraw zbóż, głównie pszenicy, jęczmienia i żyta. W Polsce najczęściej występuje skrzypionka zbożowa oraz nieco rzadziej skrzypionka błękitna. Ich obecność może prowadzić do znacznych strat plonów.

Biologia i morfologia skrzypionek

Dorosłe skrzypionki mają od 4 do 6 mm długości, ciało smukłe, metalicznie błyszczące, najczęściej w odcieniach zieleni lub niebieskiego. Larwy są ciemnoszare z wyraźnie zaznaczonymi segmentami. Owady te zimują w postaci dorosłej w ścierniskach lub w ściółce, a na pola wracają wiosną, zwykle od kwietnia do czerwca.

Główne gatunki skrzypionek

W Polsce do najczęściej spotykanych należą:

• Skrzypionka zbożowa (Oulema melanopus) – najgroźniejszy gatunek, atakuje liście zbóż, tworząc charakterystyczne podłużne prześwity.
• Skrzypionka błękitna (Oulema gallaeciana) – mniejsza aktywność, ale podobny mechanizm żerowania.

Więcej informacji o skrzypionce zbożowej.

Znaczenie gospodarcze i szkodliwość

Szkodliwość skrzypionek polega na żerowaniu larw, które wygryzają blaszki liściowe, prowadząc do ich zasychania i ograniczenia fotosyntezy. Szczególnie groźne jest uszkadzanie liścia flagowego, co przekłada się bezpośrednio na spadek plonu. Uszkodzenia powodują redukcję powierzchni asymilacyjnej roślin nawet o 30-50%.

Monitoring i progowanie

Regularna obserwacja upraw pozwala określić moment przekroczenia progu ekonomicznej szkodliwości. Za taki uznaje się obecność:

• 1 dorosłego chrząszcza na 1 roślinę,
• lub 1 larwy na 1 roślinę.

Monitoring należy prowadzić od fazy krzewienia do kłoszenia.

Metody zwalczania skrzypionek

Zwalczanie skrzypionek powinno opierać się na integrowanej ochronie roślin. Kluczowe strategie to:

Agrotechniczne

• niszczenie resztek pożniwnych,
• płytka orka przedzimowa,
• optymalne terminy siewu.

Mechaniczne

• głębokie podorywki zmniejszające liczebność zimujących form dorosłych.

Chemiczne

Stosowanie insektycydów, zgodnie z zaleceniami programu ochrony roślin, powinno nastąpić po przekroczeniu progów szkodliwości. Zaleca się rotację substancji aktywnych w celu zapobiegania odporności. Zobacz przykładowe rozwiązania w sekcji ochrona zbóż ozimych. Zaleca się stosowanie środków ochrony roślin dopuszczonych przez MRiRW.

Podsumowanie

Skrzypionki należą do ważnych agrofagów w uprawie zbóż. Ich skuteczne zwalczanie wymaga połączenia metod agrotechnicznych, biologicznych i chemicznych. Regularny monitoring oraz podejmowanie interwencji po przekroczeniu progów szkodliwości są kluczowe dla ochrony plonów i utrzymania zdrowotności plantacji.