Spis treści
- Charakterystyka zgnilizny twardzikowej
- Objawy choroby
- Cykl życiowy i warunki sprzyjające rozwojowi
- Metody zwalczania zgnilizny twardzikowej
- Działania profilaktyczne
- Znaczenie gospodarcze choroby
Charakterystyka zgnilizny twardzikowej
Zgnilizna twardzikowa to groźna choroba grzybowa powodowana przez patogen Sclerotinia sclerotiorum. Atakuje wiele gatunków roślin uprawnych, w tym rzepak, słonecznik, buraki, groch oraz warzywa. Grzyb cechuje się zdolnością długiego przetrwania w glebie dzięki tworzonym sklerocjom, co utrudnia zwalczanie i sprzyja nawrotom infekcji.
Objawy choroby
Objawy zgnilizny twardzikowej zależą od gatunku rośliny i fazy wzrostu, jednak najczęściej obserwuje się:
- wodniste, szybko rozrastające się plamy na liściach i łodygach,
- biały, watowaty nalot grzybni,
- czarne, twarde sklerocja w tkankach roślin lub na powierzchni gleby,
- w przypadku silnej infekcji: więdnięcie i zamieranie całych roślin.
Cykl życiowy i warunki sprzyjające rozwojowi
Grzyb zimuje w glebie w postaci sklerocjów. Na wiosnę, przy wysokiej wilgotności gleby i temperaturze 10–25°C, sklerocja kiełkują i tworzą apotecja, z których uwalniane są zarodniki infekcyjne. Zakażenie roślin odbywa się poprzez kontakt z zarodnikami na powierzchni liści, łodyg i kwiatów.
Metody zwalczania zgnilizny twardzikowej
Efektywne zwalczanie zgnilizny twardzikowej wymaga podejścia zintegrowanego:
- chemicznego – stosowanie fungicydów w fazach kwitnienia i łączenia rzędów roślin. Lista środków może być dopasowana do konkretnej uprawy, np. ochrona rzepaku, ziemniaka, słonecznika,
- mechanicznego – usuwanie i niszczenie porażonych resztek roślinnych,
- biologicznego – wykorzystanie antagonistycznych mikroorganizmów glebowych, np. Coniothyrium minitans.
Dodatkowe informacje na temat metod zwalczania znajdują się na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa (PIORiN).
Działania profilaktyczne
Zapobieganie występowaniu zgnilizny twardzikowej opiera się na:
- stosowaniu płodozmianu z uwzględnieniem roślin niebędących źroźowicielami patogenu,
- unikań zalewania i zbytniego zagęszczenia roślin,
- głębokiej orce ograniczającej obecność sklerocjów w warstwie powierzchniowej gleby,
- monitoringu i ocenie zagrożenia przed zabiegami chemicznymi.
Znaczenie gospodarcze choroby
Zgnilizna twardzikowa może prowadzić do znacznych strat plonu, sięgających nawet 50% w przypadku braku ochrony. Szczególnie narażone są rośliny uprawiane w systemach intensywnych i monokulturach. Straty te obejmują nie tylko spadek ilości, ale i jakości plonów, zwłaszcza w przypadku roślin oleistych i warzyw.
Więcej na temat technologii ochrony i zabiegów znajdziesz w sekcji fungicydy wiosenne w rzepaku.
